نوشته شده توسط واحد تحقیق و توسعه شرکت مهندسی پرتو فام در تاریخ 1398/02/15
نورپردازی محوطه یا نورپردازی فضایسبز به استفاده از نورپردازی فضای خارجی در مناظر عمومی و باغهای خصوصی به منظور تقویت اهدافی چون ایمنی، حس زیباییشناسی شبانه، امکان دسترسی، برقراری امنیت، مسائل تفریحی و ورزشی، و کاربرد آن در رویدادهای اجتماعی اشاره دارد.
” نورپردازی محوطه“ طیف وسيعی از انواع محيطهای بيرونی مانند محوطههای طبيعی و یا مصنوعی را شامل میشود. با مطالعه این مقاله با راهکارهای اصولی و حرفه ای در نورپردازی محوطه آشنا خواهید شد.
چشم اندازها و مناظر عمومی از زمانی که نور در معماری داخلی به کار گرفته شد برای ایجاد حس زیبایی، امنیت، گردش، و مناسبتهای اجتماعی روشن شدهاند. در زمانهای قدیم این روشنایی به وسیلهی شعلهی حاصل از آتش چوب، شمع و روغن حیوانی ریخته شده در مشعلها، فانوسها وچراغهای دیواری تامین میشد.
در قرن هفدهم و پس از معرفی سوختهای روشنایی جدید، این فناوری در فضاهای بیرونی، در باغها و چشماندازهای شهری مورد استفاده قرار گرفت. به عنوان سیستمهای توسعه یافته برای انتقال انرژی، روشنایی گاز در قرن نوزدهم و روشنایی الکتریکی در قرن بیستم به بخشی از عملکرد و طراحی فضاهای بیرونی تبدیل شد.
در اوایل قرن بیست و یکم تولید و عرضه لامپهای رشتهای و گازی بیشترین منابع نوری مرسوم برای نورپردازی محوطه، مناظر و چشم اندازهای شهری بوده است. با افزایش تقاضا برای نورپردازی کارآمدتر، افزایش دسترسی به طرحهای پایدار، ملاحظات مربوط به گرم شدن کرهی زمین، و نگرانیهای زیبایی شناختی و ایمنی در طراحی باغ و محوطه، طراحی روشها و تجهیزات روشنایی در فضاهای بیرونی، تکامل یافته است.
امروزه استفاده روزافزون از LED ها، انرژی خورشیدی، چراغهای با ولتاژ پایین، لامپهای با راندمان نوری بالا و طراحی روشنایی با رویکرد صرفهجویی در مصرف انرژی، نمونههایی از نوآوری در این زمینه است.
فضاهای سبز، درختان، پاركها، بلوارها، باغهای خصوصی، زمينهای بازی، فضای بیرونی هتلها، مراکز تجاری و …
در نورپردازی محوطه، انتخاب نوع چراغها، منابع نور، مصرف انرژی و تكنيكهای نورپردازی به: اندازهی پروژه، نوع و كاربری فضا، نيازها و الزامات فنی و انتظارات كارفرما بستگی دارد. در هر حال، وظيفهی طراح نورپرداز، خلق يك محيط شبانهی جذاب و ايمن با استفاده از يك سيستم روشنایی کارآمد با مصرف بهينهی انرژی و خیرگی کنترل شده است.
برای آگاهی از چگونگی دستیابی به یک سیستم روشنایی کارآمد و الزامات آن مقاله ارزیابی کیفی سیستمهای روشنایی را مطالعه نمایید.
طراحی نورپردازیمحوطه، مراحل زير را شامل میشود:
اين بررسی، شامل ملاحظهی دقيق عناصر موجود در محوطه میباشد. اين عناصر عبارت است از:
در این مرحله پس از بررسی و شناخت فضا میبایست عملکرد هر فضا با توجه به کاربرد و چگونی استفاده از آن توسط افراد تعیین و بررسی گردد.
توجه به اين نكته كه نواحی مهم در هنگام روز، الزاما همان نواحی مهم در هنگام شب نيست.
بسیاری به اشتباه بر این باورند که هر آنچه در روز تحت تاثیر نور خورشید قرار داشته در شبانگاه نیز باید روشن گردد. نواحی مهم در شب با تحلیل فضا و حس و حال استفاده کنندگان مشخص خواهدشد. چه بسا تصویر شبانه یک فضا با تصویر آن در روز کاملا تفاوت داشته باشد.
با تعیین نقاط کانونی اصلی و فرعی و رعایت سلسله مراتب نورپردازی برای هر کدام از این نقاط میبایست روش برخورد، شدت روشنایی و درخشندگی خاصی برای هر کدام از نقاط در نظر گرفت.
شكل كلی، ارتفاع، ابعاد و نوع گياه
مشخصههای شاخ و برگ: (شكل، رنگ، بازتابش نور، بافت، شفافيت، تراكم)
الگوی شاخهها (Branching Pattern): (باز، بسته، متراكم، بالارونده يا پايينرونده)
وضعيت تنه و پوسته: (خاردار، پوسته پوسته، ترك دار، چند رنگ و… )
عمق و گسترش ريشه در خاک
نرخ رشد (Growth Rate): بر اساس سرعت رشد شاخ و برگ و مقدار و بزرگی آنها
هميشه سبز يا برگ ريز
تغييرات فصلی
در این مرحله طراح نورپرداز با در نظر گرفتن کلیه موارد بررسیشده، ایدهی اصلی نورپردازیمحوطه را تعیین و پس از آن با در نظر گرفتن موارد فنی طرح و انجام محاسبات روشنایی، نقشههای اجرایی آماده میگردد.
شرکت مهندسی پرتو فام با سال ها تجربه در زمینه نورپردازیمحوطه و استفاده از تیم متخصص و مجرب خود آماده همراهی شما عزیزان در جهت دستیابی به فضای نورپردازی رویاییتان خواهد بود.
انواع اصلي چراغها در نورپردازی محوطه و عناصر معماری شامل:
این نوع چراغها معمولا به صورت روکار روی زمین یا به صورت دفنی در داخل آن نصب شده و جهت نور به سمت بالا دارند. از چراغهای بالا تاب، برای نورپردازی دیوارها و سطوح عمودی استفاده میشود.
این دسته از چراغ ها با نصب توکار یا روکار از سقف یا روی یک سازه، جهت نور رو به پایین دارند.
این نوع چراغ ها مانند پرژکتورها برای روشنکردن فضاهای وسیع و یکنواخت کاربرد داشته و پخش نور گستردهای دارند. در هنگام استفاده از نورافکنها باید به کنترل خیرگی ناشی از آن دقت نمود.
از این دسته چراغ ها برای برجسته کردن مسیرهای عبوری به کار گرفته میشود. انواع چراغهای ساین، فوت لایت، چراغهای پلکانی و یا بولاردهای نصب شده در کنار مسیرها در این دسته قرار میگیرند.
این نوع چراغها برای ایجاد جلوههای بصری خاصی بر روی عناصر نرم یا سخت در محوطهها و فضاهای بیرونی کاربرد دارند و معمولا از آنها به صورت موقت استفاده میشود.
از این چراغها میتوان علاوه بر روشنایی مسیرها و پیادهروها برای نورپردازی باغچه و فضای چمنکاری نیز استفاده کرد. بولاردها در انواع پخش نورهای متقارن و غیر متقارن تولید میگردند.
این نوع چراغها به صورت نصب روکار یا توکار در روی دیوارها به کار میروند. از آنها معمولا برای روشنایی عمومی استفاده میشود.
با توجه به ارتفاع نصب و پخش نور آن، از این نوع چراغها برای روشنایی مسیرهای طولانی و فضاهای وسیعتر استفاده میشود.
با توجه به نصب این نوع چراغ در داخل آب باید علاوه بر استفاده از ولتاژ پایین و رعایت نکات ایمنی در هنگام نصب، از چراغ های دارای IP با حفاظت بالا متناسب با محل نصب استفاده نمود.
برای آشنایی بیشتر با انواع چراغهای ساخت این شرکت و کاربرد هر کدام به صفحه محصولات مراجعه کنید.
در حالت کلی بر اساس نوع پوشش گیاهی، درختان را میتوان به سه دستهی زیر تقسیم کرد:
جانمايی چراغها در نورپردازی درختان، به شكل كلی درخت، ساختار شاخهها، نوع شاخ و برگ و سرعت رشد آن بستگی دارد.
درنورپردازی درختان، چهار تكنيک ویژه وجود دارد:
در این روش که از رایج ترین تکنیکهای نورپردازی محوطه است، با قرارگیری یک یا دو چراغ در زیر درخت، نور از سمت پایین به آن تابانده شده تا شکل و ساختار تنه خود را نشان دهد.
در این شیوه با نورپردازی از جلو به سمت یک المان مانند درخت یا مجسمه نزدیک به دیوار می توان سایهای زیبا روی دیوار ایجاد کرد. بازی نور و تاریکی می تواند بسیار جذاب باشد، به ویژه اگر شی مانند درخت تحت تأثیر وزش نسیم قرار گیرد.
برای به وجود آوردن این اثر، یک نور گسترده بین گیاه، مجسمه یا فواره و سازه مجاور آن قرار می گیرد. افکت ناشی از آن بدین صورت است که شی به صورت سیاه و سفید در مقابل یک پس زمینه سفید نرم نمایش داده میشود.
برای ایجاد این اثر روشنایی، چراغها در بالای درخت قرار گرفته و به سمت پایین جهتگیری میشوند. برگها و شاخههای درخت، سایههای جالب و شگفت انگیزی بر روی مسیرهای مختلف به نمایش گذاشته و تاثیر نور مهتاب را تقلید میکنند. برای تاثیر بیشتر میتوان همزمان نوری را نیز از همان نقطه و به بالای درخت تاباند.
در پایان، به این نکته توجه کنید که شدت روشنایی بالا، الزاما موثر و مطلوب نخواهدبود. براي مقايسه، ماه كامل، فقط شدت روشنايی برابر 0/1 لوكس ایجاد میكند.
نکته کلیدی آخر اینکه به طوركلی، نسبت روشنايی بين نقاط كانونی و محيط اطراف نبايد بیش از 3 به 1 تا 5 به 1 و برای جلوههای ويژه، حداكثر 10 به 1 باشد.
برای آشنایی با پروژههای انجام شده در شرکت مهندسی پرتو فام و روند شکلگیری طرح روشنایی و نورپردازی محوطه در این گونه پروژهها به بخش پروژهها مراجعه نمایید.